‘Schwingt freudig euch empor’ (BWV 36) – Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Cantatecollectief Ewiges Feuer, o.l.v. Geke Bruining-Visser
Peter van der Zwaag, organist
- Teunard van der Linden, voorganger
Op de eerste zondag van december begint de adventsperiode en daarmee ook het begin van het nieuwe kerkelijke jaar. In de adventsperiode bereiden christenen zich voor op het kerstfeest, het feest van de geboorte van Jezus. In de dienst wordt een cantate uitgevoerd van Johann Sebastian Bach (1685-1750), die hij in 1731 speciaal voor deze zondag componeerde: ‘Schwingt freudig euch empor’ (BWV 36).
Op de eerste adventszondag wordt de evangelielezing uit Matteüs 21: 1-9 gelezen, de glorieuze intocht van Jezus in Jeruzalem, op Palmzondag. De cantate heeft daarom een jubelend karakter. De tekst van de cantate is waarschijnlijk geschreven door Christian Friedrich Henrici, die onder het pseudoniem Picander veel teksten schreef voor Bach, waaronder de teksten van de Matthäus-Passion.
Bach maakte gebruik van een eerder geschreven cantate, die meer recitatieven bevatte, dat wil zeggen teksten, die gezongen worden op een manier die spraak imiteert. In de huidige cantate vervangt Bach deze door bekende adventsliederen. Hierdoor krijgt de cantate een unieke structuur, namelijk twee delen met elk vier nummers. In Leipzig werd één deel voor de preek en het andere deel na de preek ten gehore gebracht. De cantate opent met een uitbundige lofzang waarin de triomfantelijke intocht van Jezus wordt vertolkt. Daarna zingt het koor het eerste couplet van een van de meest bekende adventsliederen: ‘Nun komm der Heiden Heiland ’. Dit door Maarten Luther gecomponeerde lied wordt traditiegetrouw gezongen op de eerste adventszondag. Sopraan en alt zingen elkaar imiterend, met een bijzonder levendige begeleiding. Vervolgens bezingt de tenor in een aria de liefde tussen bruid en bruidegom, die symbool staat voor de liefde van de ziel voor Christus. Het eerste deel eindigt met een eenvoudige koraalzetting van het zesde couplet van ‘Wie schön leuchtet der Morgenstern’.
Het tweede deel opent met een galante aria voor de bas met een, voor de 18e eeuw, typisch vrome tekst. De intocht van Jezus in Jeruzalem wordt nu symbolisch opgevat als een hartelijk welkom in de harten van de gelovigen. Deze luchtige opening wordt gevolgd door een ernstige bede om ons ‘zondige vlees’ in bedwang te houden. Opnieuw klinkt de melodie van ‘Nun komm der Heiden Heiland’, maar nu gezongen door de tenor in lange onversierde noten. De begeleiding is zeer energiek met letterlijk adembenemende partijen voor twee hobo’s.
Daarna volgt een aria voor sopraan, waarin zij zingt over gedempte, zwakke stemmen die ook Gods majesteit vereren. In de muziek komt dit tot uitdrukking door de begeleiding van een soloviool, die met ‘sordino’ speelt, waardoor de snaren gedempt klinken. Dit prachtige duet tussen sopraan en viool is het
muzikale hoogtepunt van de cantate. De cantate besluit opnieuw met een eenvoudige vierstemmige harmonisatie van het laatste couplet van ‘Nun komm der Heiden Heiland’ waarin de Drie-eenheid de lof wordt gezongen.
Uw bijdrage
Mee door uw goede bijdragen is het mogelijk de cantatediensten te blijven organiseren. Bij de uitgang kunt u uw donaties deponeren in de schalen. Als iedere bezoeker 7 tot 10 euro geeft, draagt dat zeker bij aan de kosten. Als u betaalt via de QR-code, draagt u 10 euro bij. Wilt u een ander bedrag geven, dan kunt u uw
bijdrage storten op het bankrekeningnummer van de Protestantse Gemeente Leeuwarden: NL51INGB0000877243 onder vermelding van ‘cantatediensten’.
Namens de commissie cantatediensten,
Aly Dullemond
