In de cantatedienst op 6 oktober verwelkomen we opnieuw het Agricola Consort, onder leiding van Jaap de Kok. Zij voeren de cantate ‘Herzlich lieb hab ich dich, o Herr’ (BuxWV 41) van de Noord-Duitse componist Dietrich Buxtehude (ca. 1637-1709). Deze cantate behoort tot de mooiste cantates uit de barok.
Buxtehude was componist en organist in Lübeck. Zijn oeuvre vertegenwoordigt het hoogtepunt van de Noord-Duitse barokmuziek. Zijn roem was al tijdens zijn leven wijdverbreid en velen reisden naar Lübeck om zijn muziek te horen. Ook een jonge Johann Sebastian Bach legde een ruim 400 kilometer lange voettocht af van Arnstadt naar Lübeck. Hij verbleef er lange tijd en liet zich inspireren door de muziek van Buxtehude, dit tot ergernis van zijn werkgever.
Het componeren van cantates voor de eredienst behoorde niet direct tot het takenpakket van
Buxtehude; dat was een zaak van de cantor. Buxtehude was als organist alleen verantwoordelijk voor de orgelmuziek in de Marienkirche. Toch heeft Buxtehude een rijkdom aan geestelijke cantates nagelaten. Hij schreef ze met name voor de Abendmusiken, een exclusieve concertserie met avondvullende oratoria, grote cantates en kamermuziek. De entree was gratis, maar als je een zitplaats wilde, moest je er voor betalen. Voor een gedrukt programmaboekje verlangde Buxtehude eveneens geld – de rijke Lübecker burgers en kooplui betaalden graag voor deze service.
Waarschijnlijk is de cantate ‘Herzlich lieb’ hab ich dich, o Herr’ voor één van de Abendmusiken geschreven. De tekst is een protestants kerklied van de Wittenberger theoloog Martin Schalling uit het jaar 1569. Bekend is vooral het laatste vers ‘Ach Herr, lass dein’ lieb’ Engelein’ dat Bach gebruikte voor zijn slotkoor in zijn Johannes-Passion. De bijbehorende melodie is anoniem, maar was in de tijd van Buxtehude al bekend. Voor de cantate die zondag 6 oktober wordt uitgevoerd, is deze koraalmelodie de muzikale basis van Buxtehudes groots opgezette cantate: ze omvat 300 maten en behoort in haar heldere architectuur, harmonische rijkdom en kunstrijke muzikale tekstuitbeelding tot de mooiste cantates uit de barok.
‘Herzlich lieb hab’ ich dich, o Herr’ is een zogenaamd Sterbelied en werd vaak gebruikt bij begrafenissen. De tekst gaat over de liefde voor God, het vertrouwen in Zijn leiding en het verlangen naar de hemel na de dood. De tekst wordt door Buxtehude op een prachtige manier uitgebeeld in de muziek. Zo horen we bijvoorbeeld plotseling spannende intervallen en harmonieën, wanneer de bas zingt ‘Behoed mij, Heer, voor de valse leer’. Het laatste vers wordt ingeleid met een intiem strijkerstremolo. Een onvergetelijk mooi beeld over de engelen, die de overleden ziel begeleiden naar de schoot van Abraham om daar te rusten.
Maar daar eindigen we niet. Want op de jongste dag zal het lichaam weer worden opgewekt en zo eindigt de cantate – hoe droevig we ook begonnen – met een krachtig en feestelijk einde.
Organist Peter van der Zwaag
Voorganger ds. Ulbe Tjallingii
Uw bijdrage
In tegenstelling het bijwonen van een cantatedienst in de tijd van Buxtehude, is er voor iedereen een zitplaats! Wij vragen u achteraf een gift te doneren aan het einde van de dienst. Als iedere bezoeker 7 of 10 euro geeft, draagt dat zeker bij aan de kosten.
Want om de maandelijkse cantatediensten te blijven organiseren, kunnen we niet zonder uw bijdrage. Op dit moment kunnen we ongeveer een vierde van de kosten voor het organiseren en uitvoeren van een cantatedienst dekken uit de inkomsten van de collecte. De (onzekere) subsidies en een bijdrage van de wijkgemeente, zijn niet voldoende om de kosten te dekken. Wanneer u geeft, kunt u duurzaam blijven genieten van deze bijzondere bijeenkomsten. In de toekomst zullen we ook op zoek gaan naar andere manieren van inkomsten, zodat we kunnen doorgroeien naar een jaarprogramma met veelal een grotere bezetting. U kunt ook een bijdrage storten op het bankrekeningnummer van de Protestantse Gemeente Leeuwarden: NL51INGB0000877243 onder vermelding van ‘cantatediensten’.
U bent hartelijk welkom op zondag 6 oktober 2024,
Namens de commissie cantatediensten,
Aly Dullemond
De volgende cantatedienst is op 3 november 2024
Cantate Domino canticum novum, SwWV 158, Psalm 88 “O Dieu Eternel, mon Sauveur”, SwWV 88
Diligam te Domine a 8, SwWV 191 en
Psalm 18 “Je t’aymeray en tout’ obeissance”, SwWV 18
A capellakoor van Bragi onder leiding van Rein de Vries