Cantatedienst ‘Grote of Jacobijnerkerk’ te Leeuwarden Sweelinck met het studenten A-capellakoor Bragi
Zondag 3 november 2024 aanvang 19.00 uur, de deuren gaan open om 18.30 uur
De cantatedienst op zondag 3 november staat in het teken van Jan Pieterszoon Sweelinck (1561-1621). Sweelinck is de grootste componist die ons land heeft voortgebracht en toch is zijn muziek niet alom bekend. Het studenten A-capellakoor Bragi uit Groningen, onder leiding van Rein de Vries, zal laten horen dat dit geheel onterecht is.
Sweelinck componeerde in een tijd die de overgang van de Renaissance naar de Barok markeert. Hij volgde zijn vader op als organist van de Oude Kerk, de belangrijkste stadskerk van Amsterdam. Hij vergaarde daar grote roem die tot ver buiten de landsgrenzen reikte. Hij had de bijnaam ‘de Amsterdamse Orpheus’. Leerlingen uit andere landen waaronder Noord-Duitsland kwamen naar Amsterdam om van Sweelinck het orgelspel en compositie te leren. Hierdoor reikte zijn invloed tot diep in de 18e eeuw.
Sweelinck schreef een omvangrijk oeuvre voor toetsinstrumenten en een nóg groter aantal vocale werken. Klavierwerken zijn bewaard gebleven, maar Sweelinck zelf vond zijn vocale werk veel belangrijker. Het merendeel van het vocale werk is in druk verschenen, terwijl de klaviermuziek alleen in handschriften bewaard is gebleven.
Sweelinck werd rooms-katholiek gedoopt en opgevoed. Hij werd echter in Amsterdam geen kerkorganist, maar stadsorganist en bespeelde dagelijks het orgel. In de toenmalige erediensten was het gebruik van het orgel verboden. De religieuze tolerantie in die tijd was groot: latijnse gezangen Cantiones Sacrae en rooms katholieke gezangen, maar ook psalm melodieën, waaronder de Geneefse Psalter. De oorspronkelijke teksten waren Franstalige berijmingen en bestemd voor zingende gezelschappen uit de gegoede burgerij, in huiselijke kring.
Het koor begint met Psalm 88, ‘O Dieu Eternel, mon Sauveur ‘. Deze psalm is een smeekbede waarin de psalmdichter tot God roept om verlossing uit zijn ellende en rampspoed.
Als gelovig antwoord daarop klinkt het achtstemmige motet ‘Diligam te Domine’. Dit Latijnse motet uit de Cantiones Sacrae is gebaseerd op Psalm 18:2-4: “Ik heb U lief, HEER, mijn sterkte, HEER, mijn rots, mijn vesting, mijn bevrijder, God, mijn steenrots, bij U kan ik schuilen, mijn schild, kracht die mij redt, mijn burcht. Ik roep: ‘Geloofd zij de HEER’, want ik ben van mijn vijanden verlost.” Deze Psalm wordt in de Franse berijming gezongen: ‘Je t’aymeray en tout’ obeissance’. Het koor eindigt met Psalm 98, het Latijnse motet ‘Cantate Domino canticum novum’: “Zingt voor de Heer een nieuw lied, zingt en zegen Zijn naam, want Hij heeft wonderen verricht”.
Deze vier meerstemmige motetten tonen de genialiteit van Sweelinck. Paul Witteman schreef daarover: “Sweelinck roept een sfeer op die niet toevallig aan de schilderijen van Vermeer doet denken, een soevereine klank van een toondichter des vaderlands in de Gouden Eeuw”. Of, in de woorden van Joost van den Vondel: “een goddelijcke galm in aller Englen oor”.
A-capellakoor Bragi, dirigent Rein de Vries
Voorganger ds. Ulbe Tjallingii,
Organist Peter van der Zwaag,
Uw bijdrage
Mee door uw goede donaties is het mogelijk de cantatediensten te blijven organiseren. Bij de uitgang kunt u uw donaties deponeren in de schalen. Als iedere bezoeker 7 tot 10 euro geeft, draagt dat zeker bij aan de kosten. Als u betaalt via de QR-code, draagt u 10 euro bij. Wilt u een ander bedrag geven, dan kunt u uw
Bijdrage storten op het bankrekeningnummer van de Protestantse Gemeente Leeuwarden: NL51INGB0000877243 onder vermelding van ‘cantatediensten’.
Namens de commissie cantatediensten,
Aly Dullemond
